سیستم تصویر نقشه

سیستم تصویر یا فراتابی نقشه روشی برای نمایش اجسام کروی یا بیضوی بر روی یک سطح صاف است.

سیستم های تصویر نقشه

کره جغرافیایی بهترین شیوه نمایش نقشه زمین است زیرا شکل، موقعیت و اندازه کشورها و قاره ها به نسبت مساوی کوچک می شود و تناسب خود را دقیقا حفظ می کند . بدین طریق فواصل،مساحت ها و جهت ها نیز دقیقا اندازه گیری می شود. این شیوه ساده اما موثر تهیه نقشه قرنها مورد استفاده دیانوردان قرار داشت و آنان با استفاده از کره های جغرافیایی مسیر خود را تعیین می کردند. اما همیشه به ویژه در اندازه های بزرگ، استفاده از کره های جغرافیایی به علت بزرگی بیش از اندازه آن مقدور نیست و به علاوه حمل و نقل و جابه جایی آن هم مشکل آفرین است. به همین خاطر معمولا نقشه های جغرافیایی را از طریق ترسیم نقشه زمین بر روی مستوی مورد استفاده قرار می دهند. اما تبدیل نقشه های سطوح کروی به سطوح مستوی به آسانی صورت نمی گیردو در عمل مشکلاتی به وجود می آید. علت عمده این مطلب را می توان هنگام پوست کندن پرتقال یا نارنج مشاهده نمود ، زیرا نمی توان پوست این میوه کروی شکل را به صورت یک سطح صاف و یکپارچه درآورد، مگر اینکه شکافهایی در آن ایجاد کنیم و یا اینکه برخی قسمتهای آن را بشکنیم.

اصولا نحوه تبدیل یا انتقال سطح کروی به سطح مستوی را سیستم تصویر می نامند که اصل آن بر ترسیم شبکه طول و عرض جغرافیایی از طریق برش و گسترش نقشه زمین یا تاباندن نور از یک نقطه فرضی به کره زمین و امتداد آن تا یک صفحه معین و تطبیق نقشه مناطق مختلف بر این شبکه بندی قرار دارد. با این که صدها نوع سیستم تصویر نقشه وجود دارد، با این حال هیچ یک از آنها نمی توانند سطح کروی زمین را به طور کامل، صحیح و بدون تحریف و اعوجاج نشان دهد. هرچه مقیاس نقشه ها بزرگتر شودو محدوده کمتری را در بر بگیرد، ضریب تحریف کمتر خواهد شد، برای نواحی وسیع تر، چشم پوشی ازبرخی دقایق وظرایف کار اجتناب ناپذیر است.

بیشتر سیستم های تصویر طوری طراحی شده اند که ویزگیهای معینی از سطح کروی زمین را حفظ نمایند.مسلماً حفظ یک خصوصیت به فدا شدن سایر خصوصیات منجر خواهد شد و درآن واحد نمی توان همه ویژگیهایی را که در زیر توضیح داده می شود در یک سیستم تصویر حفظ نمود.

1. مساحت صحیح:در این گونه تصویر ها مساحت پهنه های مختلف زمین به نسبت مساوی ترسیم می شوند.به طور مثال اگر شما برش نمونه از یک قاچ 10 درجه ای از نیمکره شمالی را (مطابق شکل مقابل)در نظر بگیرید، می بینید که وسعت های 10 درجه از خط استوا تا نقطه قطب شمال مشخص شده است. همانگونه که از مقایسه مساحت های این بلوک های 10 درجه مشخص است نسبت اولین بلوک در پایین تا آخرین بلوک در بالا تقریبا معادل 1 به 11 می باشد . سیستم های تصویری که این نسبت مساحت را حفظ می کنند، هم پهنه یا هم سطح و یا هومولوگرافیک نامیده می شوند.
2. فاصله صحیح:در این نوع تصویرها که به سیستم تصویر هم فاصله موسوم است، برابری فاصله ها در نصف النهارها حفظ می شود و همچنین اگر سیستم تصویر((هم فاصله صفحه ای))باشد، این حکم در مورد هر خطی که از وسط تصویر بگذرد جاری و ساری است.
3. صحت شکل :این ویژگی فقظ در مورد نواحی کوچک به دست می آید ، زیرا بایستی کمترین حد انحراف یا اعوجاج را در محور Xها و Y  ها داشته باشد. سیستم های تصویری که این ویژگی را دارند به سیستم های تصویر همسان(متشابه)یا اورتومورفیک مشهورند.

به منظور اجتناب از اعوجاج و تحریفی که در لبه کناری برخی سیستم های تصویر موجود است فقط از بخش میانی این گونه سیستم های تصویر در نقشه های اطلسها استفاده می شود.

برای اطلاعات بیشتر به اطلس جهان امروز مراجعه فرمایید.